Scrubs: İçtenlik Kisvesindeki Gelenekselcilik ve Kiniklik

Scrubs, içtenlik, tarafsızlık ve “tatlıya bağlama” adı altında insanlara hangi fikirleri yediriyor? Bir vaka çalışması.

2001-2010 döneminde yayımlanmış olan Scrubs, hastalık ve ölümü işlemesi açısından farklı bir sitkom dizisidir. Bu konuda dizinin takdir edilesi yanlarından bahsettiğim bir yazı yazmıştım. Ancak Scrubs varoluşsal konularda ne kadar içten olabilse de, kimi diğer konularda geleneksel kalıpları hiçbir şekilde sorgulamıyor. Kimi örneklerle bu durumu inceleyeceğim. Dizinin tamamından spoiler içerir.

İnanç ve Diğer Örnekler

Beşinci sezonun beşinci bölümü “My New God / Benim Yeni Tanrım”da, Doktor Perry Cox’ın oğlu Jack’in vaftizi işleniyor. Cox’ın hayat partneri Jordan, Perry’nin yıllardır görmediği ve görmek istemediği kız kardeşini bu olay için çağırmış. İlk başta, Perry’nin kardeşi Paige’i görmek istememesinin sebebi olarak, Paige’in bir Yeniden Doğmuş Hristiyan, yani oldukça dindar bir tür Hristiyan olması gösteriliyor. Bu koyu bir ateist olan Perry için kabul edilemez bir çatışma olarak sunuluyor. Bölümün önemli bir noktasında, Perry bir hastanın ailesine artık yapabilecekleri bir şey olmadığını söylediğinde, Paige odaya geliyor ve dua edebileceklerini söylüyor. Perry, Paige’e, aileye sahte umut vermemesini söylüyor. Paige ise alaycı bir şekilde “Evet çünkü Tanrı’ya inanan insanlar deli ve tek akıllı sensin,” diyor. Tartışmanın sonunda Perry, Paige’e “Cumhuriyetçi” diyor. Bilmeyenler için, cumhuriyetçiler ABD’deki iki parti sisteminde muhafazakar partinin seçmenleridir. Ertesi gün, hasta mucizevi bir şekilde iyileşmeye başlıyor. Perry ve Paige odaya gittiklerinde, hastanın ailesi teşekkür ediyor. Perry bu teşekkürü kabul ettiğinde, aile, bu teşekkürün Paige’e yöneltilmiş olduğunu söylüyor. Paige bütün gece onlarla beraber kalıp dua etmiş. Aile bariz bir şekilde hastayı duanın iyileştirdiğini düşünüyor.

Bölüm esnasındaki diğer bir önemli olay, Perry’nin oğlunun vaftiz edilmesini istememesidir. “Sen bir kayıp vaka olabilirsin ama Tanrı ellerini buna [çocuğuna] geçiremeyecek,” diyor Perry, kardeşine. Anlaşılacağı üzere, ateizm ve din çatışması bölümde önemli bir yer ediniyor. Ancak bölümün sonunda, Perry’nin Paige’i sevmemesinin sebebinin başka bir şey olduğunu öğreniyoruz. Perry, küçükken hem fiziksel hem de psikolojik olarak ailesi tarafından yoğun bir şiddete maruz kalmış birisi. Bu yüzden, herhangi bir aile üyesini gördüğünde, tekrar bu zamanları hatırlıyor. Bölüm sonunda Paige’e bunu itiraf ediyor. Aynı zamanda, Cox’ın bütün çabalarına rağmen çocuğu vaftiz ediliyor. Bu vaftiz edilme bölüm içerisinde oldukça mutlu ve insanları bir araya getiren bir an olarak sunuluyor. O ana kadar birbiriyle kavga eden diğer karakterler, vaftiz edilmeye getirilmiş Jack’i görünce bir anda kavgalarını unutuyor ve mutlu oluyorlar.

Sorunlar

Şu ana kadar anlattığım hikayeden anlatısal olarak çıkarabileceğimiz belli önemli sonuçlar var. Bu sonuçlar, özellikle dizinin diğer bölümlerinden anlarla desteklenince önem kazanıyor.

Sahte Sorgulama

İlk olarak, Perry ve Paige’in hasta ve ailesi üzerinden olan çatışması, Cox’ın yenilgisiyle sonuçlanıyor. Bir mucize sonucu Tanrı yüzünü gösteriyor ve dua işe yarıyor. Bu bölüm veya sahne tek başına olsa belki bu sonuca varılmayabilirdi ama bu tarz bir ilahi müdahale, dizide sadece burada olan bir şey değil. Birinci sezon on birinci bölüm olan “My Own Personal Jesus / Benim Kişisel İsa’m” isimli bölümde de, Turk benzer bir tecrübe yaşıyor. Bölüm sırasında Turk bir inanç krizi yaşıyor. Tanrı’ya olan inancı gördüğü bütün acılar yüzünden sarsılıyor. Lakin bölümün sonunda, bölüm boyunca aranan, sağlık tehlikesi altındaki bir hamile hasta, tamamen mucizevi bir şekilde Turk tarafından bulunuyor. Kadının nerede olduğunu nasıl bildiği sorulduğunda, Turk bunu bilmediğini, bir şekilde içine doğduğunu söylüyor. Hatta bunu izleyen baş karakterimiz J.D. “Türk gerçekten haklıymış, mucize diye bir şey varmış,” diyor. Bu bölümün aynı zamanda bir dini bayram olan Noel bölümü olduğunu da belirtmekte yarar var.

Scrubs’ın bir mucize gösterdiği diğer bir bölüm, yine inanç odaklı bir bölüm oluyor. Altıncı sezon on dördüncü bölüm olan “My No Good Reason / Benim Sebepsizim” bölümünda, ateist doktor Perry ve dindar hemşire Laverne arasında inanç ve insanların acı çekmesi üstüne bir tartışma dönüyor. Laverne her şeyin bir sebebi olduğunu söylüyor. Bölümün bir noktasında, bıçaklanmış küçük bir kız hastaneye yatırılıyor ve Perry bunun sebebinin ne olduğunu soruyor. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bir sebebi olduğu ortaya çıkıyor. Küçük kızın bıçaklandığı yeri inceleyen bir medikal tarama sırasında, kızın tümörü olduğu bulunuyor. Teknisyen bunun ne kadar şanslı bir şey olduğunu, bıçaklanma olmasa kimsenin aklına gelmeyeceğini söylüyor. Böylelikle, yine, inanç odaklı bir bölümde bir mucize her şeyi tatlıya bağlıyor ve “ateiste gününü gösteriyor.” Bu yazım, Scrubs’ın yazarlarının oldukça sevdiği bir şey. Lakin bu bölümün hakkını vermek gerekirse, bölümün sonunda Laverne’ü otobüs çarpıyor ve ertesi bölüm ölüyor. Bu olay, yine de, inanç tartışması ne zaman açılsa, Scrubs’ın bunu bir mucizeyle “tatlıya bağlamasını” değiştirmiyor. İşin vurucu noktası da zaten bu oluyor. Hayatta kötü şeyler olsa da, rastlantısal görünen olaylar ile Tanrı’nın insanları koruduğu anlatısı sunuluyor. Aynı zamanda, bu anlatı, ateiste/inançsıza haddini bildirme şeklinde oluyor.

Bu durumun belli problemleri var.

• İlk olarak, Cox’ın genel olarak aşırı agresif ve din konusunda insanları rahat bırakmayan bir ateist olarak portre edilmesi var. “Agresif ateist” kalıbına oynayan bu gösterim, başka hiçbir ateist karakterin gösterilmemesiyle birleşince, insanlarda ateistler hakkında bu tarz bir algının oluşmasına ve devam ettirilmesine katkıda bulunuyor.
• İkinci olarak, her inanç mevzusu açıldığında bunu bir mucizeyle “tatlıya bağlamak” oldukça tembel bir yazım şekli.
• Üçüncü olarak, “tatlıya bağlamak” denilen şey aslında baskın geleneksel kalıpların sorgulanır gibi yapılıp sorgulanmadan devam ettirilmesidir. Bunu şu şekilde de ifade edebiliriz. Statüko (dini inançlar) sorgulanıyor gibi gösteriliyor. Örneğin, bir kız çocuğu bıçaklanıyor, Turk inancını kaybeder gibi oluyor veya Perry çocuğunun bir tür dini koşullama olarak gördüğü bir şekilde yetiştirilmesini istemiyor. Ancak bu sorgulamanın sonunda, bir mucize ortaya çıkıyor ve sorgulanan statükoya dair her şey onaylanıyor. “Mucize vardır,” deniyor, “Çocukları algılayamayacakları dini ritüellere maruz bırakmak iyi bir şeydir.”

Burada asıl rahatsız edici olan şey, tartışmada dinin tarafının tutulmuş olması değildir. Rahatsız edici olan, ortada bir tartışma varmış, bir sorgulama varmış illüzyonu yaratılmasıdır. Oysa Scrubs hiçbir zaman inancı sorgulamıyor. Bunu yapsa, her inanç krizini bir mucizeyle çözmedi. Her ateist sorgulamayı bir tür “Haha, al günü gör, pis ateist!” şeklinde bitirmezdi. Ancak sahte bir kriz yaratıp geleneksel kalıpları olabildiğince yüzeysel bir şekilde onaylayarak, bir derinlik illüzyonu yaratıyor.

Fikir Çatışmasını ve Prensipleri Önemsizleştirme

İkinci mevzuya gelirsek, Scrubs’ın bu bölümde yaptığı önemli diğer bir sorun, fikir çatışmasını önemsizleştirmedir. Perry’nin kardeşiyle anlaşamamasının sebebi, tamamen kişisel ve aile dramıyla alakalı bir şeye bağlanarak, Perry’nin Paige’e karşı entelektüel çıkışlarının altı oyulmuş oluyor. Aslında oğlunun vafiz edilmesini istememesinin sebebi, bunun bir dini koşullama olması değilmiş. Kendisinin çocukluğundan kalma sorunlarmış! Böylelikle, Scrubs’ın sahte derinlik ağının ikinci kısmı örülmüş, illüzyon daha da geliştirilmiş oluyor. Bu illüzyonun ilk kısmında, ortada bir sorgulama varmış gibi yapılıyordu. Bu kısmındaysa, fikir çatışmalarının aslında önemsiz olduğu fikri veriliyor. Toplumsal kalıpları sorgulamanın altında tamamen duygusal ve alakasız bir sebep olduğu gösterilerek, bu kalıpların sorgulanmaması gerektiği mesajı verilmiş oluyor. Aynı zamanda, bunu yapan insanların da aslında bunu farklı sebeplerden yaptığı algısı yaratılıyor.

Yine, Scrubs’ın bu tarz bir anlatıyı sunduğu tek yer bu bölüm değil. Altıncı sezon yedinci bölüm olan “His Story IV / Onun Hikayesi IV”te, cumhuriyetçi ve demokrat çatışması bölümün önemli bir parçası oluyor. Eğer bilmiyorsanız, ABD’de iki partili bir sistem vardır. Oylar çok büyük oranda cumhuriyetçi parti (muhafazakar olan parti) ve demokrat parti (göreli olarak daha ileri bir parti) arasında bölünmüştür. Bu bölümde, cumhuriyetçiler ve demokratçılar, Irak Savaşı sebebiyle birbiriyle tartışıyor. Bu tartışmalarının sonucunda, hastanenin işleyişi aksıyor. Bunu fark eden baş doktor Kelso, onlara kendisinden nefret etmeleri için bir sebep vererek, hastanedeki cumhuriyetçileri ve demokratları kendisine karşı birleştiriyor ve her şey “tatlıya bağlanıyor.” Bir kez daha, fikirsel tartışmalar ve prensipler bir negatiflik içerisinde sunuluyor. 5×5’te bunlar bir tür saptırma olan sahte bir şey olarak sunulurken, bu bölümde insanlara zararlı ve asıl önemli şeyin önünü kapayan çocukça bir tartışma olarak sunuluyor. İki şekilde de, siyasi, dini, ideolojik vb. konulardaki prensiplerin önemsizliği vurgulanmış oluyor.

Oldukça acı bir şekilde, Scrubs bunu dizinin odağı olan konuda, yani medikal alandaki prensip sahibi kişiler için de yapıyor. Altıncı sezon dördüncü bölüm “My House / Evim” bölümünde, Elliot’a bir özel muayenehanede çalışma teklifi geliyor. Cox ve JD buna karşı çıkıyor ve bunun bencilce bir şey olduğunu söylüyorlar. Cox bunun kendini satmak olacağını söylüyor. Bu konu ABD’de daha da bir öneme sahip çünkü ABD’nin özel sağlık sektörü, insanların parasını emmek üstüne kurulmuş, milyonlarca insanın hayatını batırmış ve birçoğununkini bitirmiş bir canavardır. Oysa bölümün sonunda JD, Elliot’a olan karşı çıkışının aslında sahte bir şey olduğunu ve Elliot’ı kıskandığını itiraf ediyor. Cox’a da bunu itiraf etmesi için salık veriyor. Bir kez daha, Scrubs’taki kinik ve prensip düşmanı anlatı çirkin yüzünü gösteriyor.

Sonuç

Bu yazıda inanç meselesine büyük yer ayırmış olsam da, bunu yaptığı tek nokta inanç meselesi değildir. Bahsettiğim gibi, prensip meselesinin altının oyulması birçok farklı meselede yapılıyor. Aynı zamanda, çocukların önemi mevzusunda yine oldukça geleneksel davranıyor. Bahsettiğim Noel bölümünde de, vaftiz bölümünde de, çocukların mucizevi bir şey olduğu anlatılıyor. Çocukların tartışmaları bitirdiği, herkesin onlara hayran olduğu vb. gösteriliyor. Böylelikle, böyle düşünmeyen insanlara anormal veya defolu oldukları mesajı veriliyor. Aynı zamanda, altıncı sezon birinci bölüm “My Mirror Image / Benim Ayna Görüntüm” ve beşinci sezon yirmi dördüncü bölüm “My Transition / Benim Geçişim” bölümünde kürtaj konusu işleniyor. İkisinde de, olay kürtajla sonuçlanmıyor. Hatta 5×24’te Cox ve Jordan bir bebek istememelerine, Cox bunun için vazektomi olmuş olmasına ve ikisi de ilk çocukları sebebiyle çok yorgun olmasına rağmen, kazara olan fetüsü tutmaya karar veriyorlar. Bunun sebebi de, Carla’nın onlara çocuk yapmanın onları ne kadar mutlu etmiş olduğunu hatırlatması oluyor. Dizideki diğer çocukların önemi, çocukların insanları bir araya getirmesi gibi anlarla birleştirilince, bu “çocukların önemi” olarak sunulan algının masum bir şey olmadığı iyice açığa çıkıyor. Daha çok, kürtaj karşıtlığı ve “hayatın anlamını çocuğunda bulma” geleneksel kalıbı onaylanmış oluyor. Dizi bunu belki bilinçli bir şekilde, belki de “Aman tartışma çıkmasın,” diyerek yapıyor ama sebebi ne olursa olsun, sonuç bu oluyor.

Bütün bu anlatılar bize şunu gösteriyor. Scrubs genel olarak “tarafsız” algısı yaratmaya çalışan ve arada statükoyu sorgular gibi yapan ama bunun altında bütün geleneksel kalıpları insana yediren bir dizidir. “Suya sabuna dokunmayayım. Aman bir tartışma çıkmasın,” tavrının aslında ne kadar siyasi ve statükoyu devam ettirici bir şey olduğunu da gösteriyor. Aynı zamanda, siyaset, fikir çatışması ve prensipler gibi şeylerin -oldukça kinik bir şekilde- düşmanı olan bir tavır takınıyor. Bunların altında sürekli başka bir sebep arayarak veya onları önemsiz, hatta zararlı göstererek, entelektüel çabaya zarar vermektedir.

Scrubs’ın bu yaptıkları, kimi diğer yanlarıyla beraber ele alınınca daha da önemli hale geliyor. Örneğin, JD oldukça apolitik bir karakter. Hatta politika odaklı bölümde bununla dalga geçiliyor. Böylelikle, bir konuda tutumu olmayan bir karakter yazılarak, “garantici” bir yazım yapılmış olunuyor. Diğer bir noktada, Elliot bir cumhuriyetçi olduğu halde, etrafındaki insanlarla bu konuda -siyaset bölümü harici- hiçbir çatışma yaşamıyor. Üstelik en yakın arkadaşlarından birisi bir Latina, diğeri de siyah. Cumhuriyetçi parti ırkçılığıyla da bilinen bir parti olmasına rağmen, Elliot’ın bu yanları hiç sorgulanmıyor. Tam tersine, siyaset bölümü haricinde, dizide genel olarak bir siyasi eksiklik göze çarpıyor. Ancak bu “siyasi eksiklik” göründüğü gibi masum bir şey değil. Yukarıda verdiğim örneklerden anlaşılacağı gibi, Scrubs siyasi konularda bir tutum almayan, garantici bir sitkom gibi gözükmeye çalışsa da, bunun altında oldukça ideolojik ve siyasi bir tutum yatıyor. Kendi ideolojisini siyasetten uzakmış illüzyonu yaratarak veriyor.

Scrubs’ın bunun dışında diğer sorunları da mevcut. Dr. Cox’ın J.D.’ye sürekli kız ismiyle seslenerek ve onu bir kıza benzeterek aşağılaması, erkeksilik ve kadın algısı hakkında pek çok şey söylüyor. Baskın ve geri kafalı “maço” kalıpları izlemeyen birisinin erkek olmadığı algısı devam ettiriliyor. Aynı zamanda bir kadın olmak bir aşağılanma olarak kullanılarak, kadın düşmanlığı da yapılmış oluyor. Trans bireylerden her bahsedildiğinde bir aşağılama şeklinde yapılıyor. Bu yanlar, dizinin diğer konulardaki tutumu düşünülürse, şaşırtıcı değil.

Sonuç olarak, Scrubs’ın bize gösterdiği bir şey varsa, “tarafsız” görünen eserlerin bile aslında ne kadar taraflı olabileceği ve hikayelerde gördüğümüz şeyleri eleştirel bir gözle işlemek gerektiğidir. Sonuçta aklımıza giren fikirleri tükettiğimiz her şey etkiliyor ve neyi, nasıl tükettiğimiz oldukça belirleyici oluyor.