Çin’de Bir Çizgi Romanın Sansürlenme Hikayesi

Bu yazı, Tamen De Gushi’den bir adet spoiler içermektedir.

‘Tamen De Gushi’ veya My Anime List’teki ismiyle ‘SQ: Begin W/Your Name!‘ oldukça sıradan fakat kendi alanında başarılı bir çizgi romandır. Bir kıza tutulmuş bir karakteri ve onların sıradan ama eğlenceli hayatlarındaki maceraları konu alıyor. “Öne çıkan yanları nelerdir?” diye sorarsanız, şunlar sıralanabilir.

Öncelikle, çizim stili oldukça başarılı. Karakterlerin duygularını oldukça iyi ve estetik bir şekilde yansıtıyor. Örneğin, Qiu Tong her gülümsediğinde, onun saçtığı neşeyi hissediyorsunuz.

Romantik serilerin pek çok klişesine takılmıyor ve karakterler arasında yapay gerilimler yaratmıyor. Romantizmi sadece bir motif olarak ele almıyor ve ana iki karakter arasındaki ilişkiyi zamanla ilerletiyor. Bu tarz serileri okumuş kişiler, kimi serilerin hikayeyi ilerletmekten ne kadar aciz olduğunu bilecektir. Tamen De Gushi böyle değil.

Son olarak, ana iki karakterimiz arasındaki dinamik, seriyi hem sıcak hem de kimi zaman komediye açık kılıyor. Bütün bunların sonucunda, okurken içinizi ısıtan ve zaman zaman güldüren bir eser ortaya çıkıyor.

Sıradan bir eser dedim ama kapak resminden de anlayabileceğiniz üzere, bir farkı var. Seri, lezbiyen bir ilişkiyi konu alıyor. Daha gelişmiş ülkelerde yaşayan pek çok insan için, böyle bir durum artık bir “anormallik” konusu değil fakat malesef dünyanın pek çok yerinde durum böyle değil (bizim ülkemizin durumuna hiç girmeyeceğim). Böyle yerlerden birisi de Çin. Bu yazı, Tamen De Gushi’nin nasıl Çin devleti ve firmaları tarafından sansürlendiğini ve seri ile yazarının yaşadığı baskıyı anlatacaktır.

Sansür

Serinin yaratıcısı Tanjiu, Çin’de yaşıyor ve seri Çin’de çıkıyor. ‘Zhejiang People’s Fine Arts Publishing House’ tarafından basılan serinin, çıkmış bir adet cildi var. Bu cilt ilk 73 bölümü içeriyor (bölümler kısa olduğu için, bir sebepten dolayı MAL’da 9 bölüm diye görünüyor). Ancak ikinci cildi basmaya geldiğinde bir sorun çıkıyor. Bunun sebebi, karakterler arasında bir öpüşme sahnesinin geçmesidir. Yazarın kendi sözleriyle olay şöyle gerçekleşiyor.

“Basım hakkında herkesi bilgilendirmek isterim. İlk başta, ikinci cilt Ekim’de basılacaktı fakat genel toplantı sebebiyle geçici olarak askıya alınmıştı. Daha sonra Kasım ayında, yayınevi, köprüdeki itiraf sahnesinin manhuadan çıkarılmasını istedi. Bu şekilde, kırpılmış bir versiyon olsa da, en azından teliften bir şeyler kazanabilecektik. Şirketim ve ben bunu reddettik, işimin böyle sansürlenmesini kabullenmeyi oldukça zor buluyorum. İşin sonunda, ikinci cildin basımını, bu aşamada, şimdilik durdurmaya karar verdik. Bu konuya yönelik olarak, basımı bekleyen herkesten içten bir şekilde özür dilerim. İşlerini yayımlamak sanatçıların hayatta kalma şeklidir ve her sanatçının dileği ve rüyasıdır, bu yüzden bu olay benim durumumu oldukça etkiledi. Ancak yavaşça toparlanıyorum, işimi yayımlama şansım olsa da olmasa da, çizmeye devam edeceğim.”

Köprüdeki sahne dediği mevzu, iki karakterin birbirlerine karşı hislerini itiraf ettiği ve öpüştükleri sahnedir. Yayınevinin sansürlemesini gerektirecek o dehşet ve korku dolu sahneyi aşağıda görebilirsiniz.

Ne kadar da korkunç, değil mi? Birbirini seven ve kimseye zararı olmayan iki insanın öpüşmesi gerçekten de dayanılamaz bir şey olsa gerek. Bu yüzden, yayınevi bu sahnenin sansürlenmesini istiyor, Tanjiu da bunu reddedince manhuasının (Çin mangası) baskısı durduruluyor. Tanjiu bu olaydan sonra dediğini yaptı ve online ortama geçerek, Çin’de bir sosyal medya platformu olan Sina Weibo sitesinde seriyi bir webtoon olarak devam ettirmeye başladı. Lakin yazar Tanjiu, bu olay sebebiyle hem finansal kazancını kaybetti ve çok zor bir duruma girdi hem de seriyi artık bir hobi olarak yaptığı ve fazla zaman ayıramadığı için manhuanın kalitesi düştü. Seri artık devamlılığı olan bir hikayeden öte, birkaç sayfalık slice of life parçalardan ibaret bir halde.

Sansürün Sebepleri

Peki yayınevi neden böyle bir şey istedi? Bunun sebebi, Çin devletinin güttüğü politikalarda yatıyor. Devleti oluşturan Çin Komünist Partisi, uzun yıllardır LGBTQ+ bireylere karşı bir ayrımcılık ve sansür politikası güdüyor. 2015 senesinde çıkan bir yasa, televizyonda eşcinsel ilişki gösterilmesini yasaklamıştı. 2017’de çıkan başka bir yasa, online video ve ses içeriklerinde eşcinsel ilişkileri yasakladı. Çin hükümetinin bu politikaları, firmaları otosansür, yani kendi kendine sansür yapmaya yönlendiriyor. Örneğin, 2018 senesinde, Tamen De Gushi’nin de çıktığı, Çin’in Twitter’ı denen Sina Weibo sitesi, eşcinsel içerikleri silmeyi hedefledi. Lakin gelen yoğun tepkiler üzerine geri adım atmak zorunda kaldı. 2019 senesinde Sina Weibo bunu -daha sınırlı bir şekilde- tekrar denedi ve yine gelen tepkiler üzerine geri adım atmak zorunda kaldı.

Yukarıdan görülebileceği gibi, bu tarz politikalar sebebiyle, Çin’deki firmalar kendilerini otosansür yapmak zorunda hissediyor. Tamen De Gushi ve yaratıcısı Tanjiu’nun başına gelenler de bundan farklı bir şey değil. Bu hikaye, hem sanatçı hem de okuyucular açısından oldukça üzücü bir durum fakat ne yazık ki istisnai bir şey değil. Dünyanın pek çok yerinde, LGBTQ+ bireyler ve eserler hala sansüre ve baskıya maruz kalıyor. Ancak bu mücadele umutsuz değil. Geçmişe kıyasla, LGBTQ+ bireylerin kabulü çok daha hızlı artıyor ve yeni nesillerin bu konudaki yaklaşımı daha kabullenici. Yine de, bütün bunlar güzel bir seri ve yaratıcısının başına gelen adaletsizlikleri daha kabullenilir kılmıyor.

Ne Tanjiu ne de Tamen De Gushi bunu hak ediyordu.