Geek 101-1

Arkadaşlar bu eğitici yazı dizisinde yabancı forumlarda, platformlarda, çizgi roman ve mangaların kendi içlerinde geçen terimlerin anlamları ve kullanım yerlerinden bahsedeceğiz. Bu terimlerin bazıları direkt olarak kaynak materyalden yani yazarlar ve sanatçılardan gelirken bazıları bunları tüketen bizim gibi topluluk ve kolektiflerin yarattığı söylemlerdir. Hepsine bakmaya çalışacağız.

Çizgi Roman Nedir ? ve Temel çizgi roman terimleri olan “panel” , “balon” ve “ses efekti (SFX)” gibi terimler ne anlama gelir eğer bunları öğrenmek istiyorsanız. eğer ister sitemizde daha önceden yazdığımız “Kısaca Çizgi Roman Nedir” adlı yazıyı okuyabilir (yazıya gitmek için tıklayınız) ya da “2 Dakkada: Çizgi Roman” adlı videomuzu izleyebilirsiniz (videoya gitmek için tıklayınız).

Geek 101 serisinin ilk sayısında işleyeceğimiz kavramanlar ise şunlar olacak;

• Respect Thread
• Feat
• Portrayal
• Reputation
• Hype
• Canon
• Filler
• Alternatif Evren

O halde başlayalım:

Respect Thread Nedir ?

Respect Thread, Türkiye’de bilinen bir kavram değil zira, fantastik kitap serileri, oyun serileri, çizgi roman & manga serileri vede seri filmleri pek takip eden, bunun üzerine bir alan geliştirip hobi edinen bir millet değiliz tabi bunda olanaklarında etkisi var. Fakat son yıllarda bu konulara çok ilgili ülkelerden biri haline geldik. Bunda genç nüfusumuzun da etkisi çok. Respect Thread konularına, belirli serilere ait forumlarda, reddit, comicvine gibi dev sitelerde görmek çok mümkün. Türkiye de ise pek göremiyoruz. Biz buna da el attık ve kavramın kendisini sizlere anlatmak istedik

Respect Thread, kalıbının tek tek kelime anlamı olarak çevirisi anlamı için;

Respect: Saygı, Münasebet,Husu,Hürmet, İtibar, Hatır Sayma, ilgisi olmak vs gibi anlamara gelmekte

Thread: ise;
f. iplik geçirmek (iğneye), ipe dizmek, takmak (film), kaplamak, arasından geçmek, vidaya diş açmak
i. iplik, tel, lif, vida dişi, ince çizgi

Nadir de olsa düşünce tarzı ve konu başlığı anlamları da bulunmaktadır.

Ancak Saygı Takmak ya da Saygıyı İplikten Geçirmek diyemeyiz yani kalıbın kendi anlamı var. Ancak bunun net ve kabul görmüş bir türkçe karşılığı yok.

Kendi yorumum ve Amerikan Kültür ve Edebiyatı bölümü mezunu olan İngilizce Dili Öğretmeni olan ablama sorduğum kadarıyla şu anlama gelebilir;

”Saygı Başlığı”, ”Saygı Kuşama”, ”Hürmet Sunma”, ”Hürmet Başlığı”
gibi kalıplara sokabiliriz.

Biz ise bu konuda farklı bir yön izledik. Kelimelerin verdiği anlamdan ise, yapılan işin ne anlama geldiğini düşündük. Respect Threadler genel olarak ya da belli konularda ele alınan karakter, takım ya da evrenin güç, beceri ve başarılarını ele alarak onların belli başlı konularda “ne kadar” iyi, güçlü, kudretli, hızlı, zeki,çok yönlü ve benzeri vasıfları inceler. Nitekim buradaki kritik şey “Ne Kadar” sorusu idi ve bizde sitemizde “Ne Kadar” adlı kategoriyi bu tip yazılara ayırdık.

”Respect Thread” olarak kullanımı çok kafa karıştırıcı ve yabancı gelecekti, fakat aynı şekilde  ”Batman Hürmet Sunma Başlığı” diye bir başlık açmakta bir o kadar garip duracaktı . Nitekim bizim sitede göreceğiniz respect thread yazı ya da listelerini “Ne Kadar…” adlı sekmede bulabileceksiniz.

Bu kelimenin, kalıbın en genel ve basit manası idi. Şimdi hangi işi, eylemi karşıladığına gelecek olursak;

Belirlediğiniz bir karakter,takım,obje ya da genel olarak evrenin hakkında resim, databook, wikia(wikia içinde canon olarak not düşülmüş şeyler geçerlidir. hepsi değil)  ve yazar-çizer görüşlerinden faydalanarak bir ”feat”ler (delil/gösterge/başarı) sunumu yapmak ve böylece karakter ile ilgili unutulmuş, küçümsenmiş, göz ardı edilmiş olduğunu düşündüğünüz konularda karakterinizin hakkını vermek ve kelime anlamı ile  onu ”Saygı ile Kuşamaktır”.

Tabi featleri değerlendirir iken vede ayıklarken ele aldığınız şey her neyse onun ile ilgili “Portrayal, Reputation, Hype” gibi kavramları da dikkate almalısınız. Bunları da anlatacağız.

Bu konuda öncü olma niyeti olan sitemizde ki güzel respect thread örnekleri ise aşağıdadır.

Zi Yu Ne Kadar İyi ?
Wonder Woman Ne Kadar Kudretli ?

Aslında bir bakıma, herhangi karakterin, objenin ya da olgunun öyküsüne, gelişimine ve yaratılış hikayesine değinmeden, direkt olarak yetenek, kapasite ve güçlerinin bol kanıtlı ve incelenmiş bir tanıtımını yapmak gibidir.

Göründüğü kadar zor olmamak ile beraber eğlenceli ve eğitici bir şeydir.. Bugs Bunny’den Red Kit’e, Samurai Jack’ten Superman’e kadar bu işin gideri vardır diyebiliriz.

Respect Thread’den bahsederken kullandığımız bazı alt terimlere geldi sıra. Bunlar;

• Portrayal
• Reputation
• Hype
• Feat

idi.

Bu kavramların Geek aleminde geldiği anlamlar, kelime anlamları ile aynıdır.

Feat: Cesaret ve Bedensel Güç isteyen Başarı, kahramanlık, beceriklilik, iyi kotarılmış iş, yiğitlik emaresi, marifet
Portrayal: Tasvir
Reputation: İtibar
Hype: Abartılı / Aldatıcı / Heyecanlandırıcı Duyuru/Reklam/Bildiri/Madde   . Argo jargon da ise Bir şey hakkında aşırı heyecan duyma ya da altadıcı derece de satma durumları olarak da yorumlanabilir.

Respect Thread’i anlatırken bu üç kavram ile ilgili bir şey söylemiştik ;

Tüm bu tabirleri, türkçe karşılıkları ile bu kurduğumuz cümle de tekrar bakınca aslında denmek isteneni hemen anlamışsınızdır. Respect Thread konularında , Versus (yani Superman Vs Goku, Wolverine Vs Spider-Man, Naruto vs Sasuke, Marvel Vs DC v.b. ) tipi konularda  karakterlerin canon gösterimler ve başarılar sonucunda oluşmuş featlerini (gösterim) dikkate alırken aynı amanda karakterin ya da objenin yazar ve sanatçı tarafından nasıl tasvir edildiği, yani kişiliği, evrendeki yeri, kendini ne kadar tuttuğu, tutmadığı, diğer karakterlerin tasvirlerine nazaran farklılıkları gibi şeyleri dikkate alırsın. Bunların toplamı “Portrayal” yani tasvir denebilir. Resim sanatı hakkındaki tasvir ile karıştırmayın.

İtbar ise karakterin ya da objenin kendi evrenindeki itibarı, yazarın ya da yazarların ona nasıl bir itibar sundukları bunun diğer karakter ve objeler ile nasıl etkileşimler bıraktığı. Bu nokta da karakterin gösterdiği kahramanlıklar (feat) haricinde fazladan bir potansiyeli ya da ağırlığı olup olmama konusu da “reputation” yani itibar alanına girer.

Hype ise bazı karakterler hakkında yazılan, çizilen kısa ömürlü heyecan ve başarı ifade eden anlar diyebiliriz. Misal Hulk’un gücünün sınırısız olduğu çünkü sinirlendikçe güçlendiği ve güçlendikçe de sinirlendiği için bir kotası olmadığı olayı bir “hype” yani “aşırı heyecan içeren söylemdir.”

Bazı hype tarzı iddialar gerçeği abartılı bir şekilde dillendirirken bazıları ise tamamıyla “aldatıcı duyuru” olarak adlandırılabilir. Hulk’in biraz aldatıcı oluyor çünkü 1960lı yıllardan beri piyasada olan Hulk için bu söylem on yıllardır ortada dolaşır ama hiç gerçek olmamıştır. Yine de hype yani Aldatıcı Heyecanlara da dikkat etmek gerekir bazen doğruyu gösterdikleri olur. Fakat kendisi Feat, İtibar, Tasvir ögeleri kadar değerli bir bilgi türü değildir.

Çizgi Roman karakterleri birden fazla yazar ve çizer tarafından yazıldığından ister istemez feat en değerli yargılama ve karşılaştırma kriteri oluyor. Sonra bunu “itibar” takip ediyor, sonra “tasvir” en son da “hype”.
Manga gibi tek şahsın elinden çıkan işlerde ise. “İtibar” ve “Tasvir” daha fazla önem kazanıyor fakat yine de “feat/marifetler” ile desteklenmeleri gerekir. Hype ise “marifetler” ve “İtibar” ile destelenmediği sürece dikkate alınmamalıdır diyebiliriz.

Bu yazı boyunca ve daha önceki pek çok yazı ve videomuzda sürekli söylediğimiz kelimelerden ikisi de “canon” ve “alternatif evren/hikaye” oldu. Peki nedir bunlar.

Canon: Yazar, yaratıcı sanatçılar, firma veyahut bir başka yetkili kişinin elinden çıkan “numaralı” serilerin sayılarında/dergilerinde yaşananlar

Canon kelime anlamı olarak ise “düzen, liste, dini liste, dini düzen,nizam,esas ve ilke anlamlarına gelmektedir. Hristiyanlıktan türemiş bir kullanımdır. İslamiyet de karşılığı sünnet denilebilir.

Canon tabirinin edebiyat ve eğlence sektörü için kullanımı ise “gerçek ve devamlılık arz eden, kabul görmüş kaynaktan çıkan eser ve gösterimlerin genel kategorizasyon adı” şeklinde özetlenebilir.

Alternatif Evren ise Canon sayılmayan herhangi bağımsız kaynaktan yayınlanan olay, hikaye, eser ya da ürünü kapsar.

Misal,  “Batman Comics #666” canon bir dergidir. Çünkü firmanın yıl içinde planlanmış numaraları bir yayınıdır ve önceden atanmış bir yazar ve çizer tarafından evrenin dönemin güncelindeki devamlılığını takiben çıkarılmış bir eserdir. Öte yandan “Batman: Gotham by Gaslight” dergisi tamamıyla bir yazar-çizer sanatçı ekibinin üzerinde bağımsız çalıştıkları, dönemin günceli ve devamlılığı ile alakalı olmayan. Karakterlerin ve olayların farklılaştırılabilme özgürlüğü bulunduran bir “alternatif evren hikayesi” türüdür.

Ayrıca, TV Dizileri, Çizgi Diziler, Sinema Filmleri, Oyunlar da yaşanan her şey “alternatif evren gerçekliği” denen olguya girer. Yetkili bir kaynaktan aksi söylenmedikçe canon denmez. Nitekim Flash TV Dizisi izleyenler dizi bilgileri ile hız listelerine hücum etmesinler. Çünkü profesyonel kanallar ve yayın organları veyahut bizim gibi siteler sadece “canon” içerikleri kâle alır. Tüm dünyada da bu iş böyle yürür.

Mangalarda ise, serinin yaratıcısı olan “Manga-ka” nın yazdığı ana mangada geçen her şey canondur. Yazar ve yardımcılarının elinden çıkan databooklar nispeten canon olarak geçer, ve yaratıcının ek açıklamaları ve söyleşileri de yarı-canon olarak geçebilmektedir Aynı eserin; . Anime, Fan Fiction Öyküleri, Uyarlamaları, Oyunları “alternatif evren gerçekliği” dediğimiz şeye girer.
Nitekim bir anime kapışması  ya da benzeri bir konuda konuştuğunuzda anime gösterimlerine (feat) göre konuşmamaya dikkat edin.

Filler kavramı ise Anime ve Ana Akım Çizgi Roman serilerinde sıklıkla karşılaştığımız bir olgu. Animelerin mangalar baz alınarak, kaynak esere sadık kalınarak yapılan bölümleri, kendi içerisinde “canon bölüm” olarak geçerken, tamamıyla animasyon stüdyosundaki isimlerin aralardaki boşlukları doldurmak ya da manga yazarına zaman kazandırmak için ana hikayeden bağımsız yaptığı bölümlere filler denir. Bazen Comics serilerinde de bu olur. Serinin arasına devamlılık ile arası olmayan “cross-over” , “tie-in” , “alternatif evren” tarzı bölümler girer ve bunlar aksi belirtilmedikçe filler olarak değerlendirilir.

Bu arada yazıda adı geçen “tie-in” , “cross-over” ve daha pek çok terim bir sonraki Geek 101 bölümünde sizlerle olacak. Şimdilik bizden bu kadar. Bir sonraki “Geek 101” bölümünde görüşmek üzere.

Bu yazıyı yazar ya da sitenin adı belirtilmeksizin, sorgusuzca farklı platformlarda paylaşanlar hakkında hukuki işlem talep edilecektir. Tüm Hakları Saklıdır. kahramanbaykus.com